Dalkowska fundacja ratuje okna w zabytkowym pałacu. Gmina Gaworzyce wsparła to dzieło dotacją

Wpisany do rejestru zabytków pałac w Dalkowie ma szansę na odzyskanie pięknych, starych okiem. Są one w złym stanie technicznym, niektóre wypaczone, nieszczelne, w partiach zewnętrznych poddane erozji. Były wielokrotnie przemalowywane, a powierzchnia kolejnych warstw jest popękana. W wielu oknach brakuje listew, przeszkleń, fragmentów ościeżnic. Kwatery niektórych okien są zdemontowane. Żaluzje drewniane zewnętrzne zachowane w pojedynczych oknach, też są w złym stanie, a mechanizmy zdekompletowane.

Ich ratowaniem zajęła się Fundacja na Rzecz Rodziny i Rewitalizacji Polskiej Wsi, która pozyskała na ten cel dotację od Gminy Gaworzyce. Wartość zadania wynosi 153 037,78 zł z czego 149 976,92 zł to dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

Dotacja na remont obiektu została przyznana ze względu na jego wyjątkową wartość artystyczną i historyczną.
Łącznie w dalkowskim pałacu jest prawie 90 okien z czego 44 to okna tzw. angielskie, otwierane na zasadzie góra-dół. Okna w stylu angielskim (tzw. edwardiańskie) uznawane są unikatowe w Polsce – prawdopodobnie występują tylko w kilku obiektach na terenie naszego kraju. W ramach otrzymanej dotacji renowacji zostanie poddanych 20 takich okien.

Przed rozpoczęciem prac konieczne było wykonanie badań stratygraficznych, czego podjęła się profesor z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Grażyna Schulze-Głazik. Po ich przeprowadzeniu ustalono m.in. oryginalny kolor okien. Wszystkie prace przy oknach będą odbywać się pod ścisłym nadzorem konserwatorskim.
Jednym z pierwszych etapów po demontażu kwatery okna jest dokładna inwentaryzacja i wyjęcie oszklenia. Dzięki temu w efekcie końcowym każda szyba wróci na swoje pierwotne miejsce.

- Każde okno składa się z dwóch podwójnie szkolnych kwater. Górna kwatera podzielona jest szprosami na 20 mniejszych szyb. Łącznie w pałacu są 44 okna w stylu angielskim co daje sumę 880 takich małych szybek. Nie zazdrościmy tym, którzy myli te okna – śmieje się Anna Gomułka, prezes fundacji.

Jak wyjaśnia, dawniej stosowane było tzw. szkło lane - była to technika formowania szkła, polegająca m. in. na bezpośrednim wylewaniu masy szklanej na płaską powierzchnię. Przez to tafla okna nie jest idealnie gładka, widać falowanie. Anna Gomułka podkreśla, że było to ogromnym walorem pałacu w Dalkowie, bo szyby nie sprawiały efektu lustrzanego odbicia. Patrząc na budynek było widać delikatne załamania światła, co nadawało głębi w postrzeganiu pałacu.
- W praktyce konserwatorskiej coraz częściej restauratorzy skłaniają się ku temu, by zachować stare szkło, mimo że nie jest ono tak idealne, gładkie i błyszczące jakie mogłoby być nowe. My również chcemy zachować jak najwięcej z pierwotnej substancji okien. Zapisana w nich historia jest ich największym atutem i sprawia, że możemy myślami wędrować lata wstecz, wyobrażając sobie co widzieli poprzedni właściciele pałacu spoglądając przez te okna, o czym myśleli i co czuli... ­– dodaje Anna Gomułka.
Warto zaznaczyć, że jesienią 2023 r. przedstawiciele Fundacji z Dalkowa mieli okazję zaprezentować architekturę XVI-wiecznego pałacu w trakcie międzynarodowego seminarium na temat zabytkowej stolarki okiennej. Wydarzenie to odbyło się na jednym z wydziałów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i organizowane było przez Narodowy Instytut Dziedzictwa i Centrum Architektury Drewnianej.

Pałac w Dalkowie wybudowany został w 1596 r. Wewnątrz znajduje się unikatowa na skalę regionu Sala Teatralna (niem. Kaisersaal – sala cesarska). Sala posiada malowany ręcznie sufit z motywami roślinnymi i herbami rodu pruskiego z przełomu XIX i XX w. Są to herby właścicieli pałacu: Richarda von Hindersin i jego żony Davide Eveline von Hindersin (von Hansemann).  Sala Teatralna posiada wyjątkową akustykę – zawdzięcza to łukowatemu sklepieniu, dzięki któremu w sali nie ma konieczności używania nagłośnienia. Sala dawniej wyposażona była w centralne ogrzewanie i dwa marmurowe kominki. Całość sufitu zdobiona była pozłacaną sztukaterią. Zdobione portale drzwiowe otoczone są dookoła płótnem ozdobnym. Wzorzysta podłoga w Sali Teatralnej posiada również wyjątkową wartość artystyczną. Okna w sali ozdobione były szkłem witrażowym. Do Sali przylega balkon z widokiem na ogród ozdobny.