Jastrzębie zamierza walczyć o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. "Skupiamy jak w soczewce kulturę i wszystkie tradycje z całej Polski"

O tym, że Europejską Stolicą Kultury w w 2029 roku będzie polskie miasto wiadomo już od pewnego czasu. To jednak, które będzie nią miasto pozostaje cały czas kwestią otwartą. Niemal pewne jest jednak, że o ten tytuł będzie się ubiegało Jastrzębie-Zdrój.

Zamiar kandydowania do miana Europejskiej Stolicy Kultury oficjalnie ogłosiły władze miasta. Ma to być krok na drodze do transformacji Jastrzębia z miasta górniczego, na takie, w którym mocno stawia się na szeroko pojętą kulturę i przemysł czasu wolnego.

- Ten projekt daje nam ogromną szansę. Kultura ma się stać kołem zamachowym do zmian - podkreśla Anna Hetman, prezydent Jastrzębia-Zdroju.

Jak mówią władze Jastrzębia, pomysł, żeby ubiegać się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury pojawił się już jakiś czas temu. Początkowo uznano go za mocno ekstrawagancki. I choć dalej określany jest mianem zuchwałego, to w mieście mocno głęboko wierzą, że uzyskanie tytułu jest realne.

- Skupiamy jak w soczewce kulturę i wszystkie tradycje z całej Polski - zauważa Izabela Grela, dyrektor Instytutu Dziedzictwa i Dialogu Łaźnia Moszczenica, która jako instytucja kultury wspierać miasto w ubieganiu się o tytuł ESK, dodając, że wynika to z faktu, iż kilkadziesiąt lat temu do Jastrzębia za pracą zjechały tysiące osób.

W staraniach o miano ESK, Jastrzębie będzie musiało się zmierzyć z kilkudziesięcioma innymi miastami. Taki sam plan jak Jastrzębie mają też bowiem w Rzeszowie, Łodzi, czy Kielcach. Jeśli chodzi o miasta z woj. śląskiego, aspiracje do bycia Europejską Stolicą Kultury mają też w Katowicach i Sosnowcu.

W Jastrzębiu nikt nie uważa jednak, jakoby stało ono z tego powodu na straconej pozycji. Co więcej, miasto upatruje w tym swojej szansy. Podobnie zresztą jak w tym, że jest ono miastem górniczym, a od węgla Unia Europejska stara się odchodzić.

- Ktoś powie, że nie mamy szans. Jastrzębie ma większe szanse. My jesteśmy miastem, które musi się zmienić - odpiera prezydent Anna Hetman.

- Mniejsze zasoby nam sprzyjają - zaznacza z kolei Izabela Grela, która tłumaczy, że kryteria ubiegania się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury wręcz stawiają na uprzywilejowanej pozycji te miasta, w których kultura ma przynieść zmiany.

Jastrzębie ma nadzieję, że powtórzy sukces tych miast, które Europejską Stolicą Kultury już były lub będą. - Nova Gorica, miasto w Słowenii, które będzie Europejską Stolicą Kultury w 2025 roku ma zaledwie 12 tysięcy mieszkańców. Rijeka, gdy nią zostawała zmagała się z depopulacją, czyli takim samym problemem jak Jastrzębie - wskazuje Izabela Grela.

Istotnym elementem na podstawie którego przydzielony zostanie tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest program rocznej kadencji, jako ESK. Jak na razie w Jastrzębiu nie zdradzają szczegółowo, jaki miałby on być. Również z tego względu, że tytuł przyznawany jest w procedurze konkursowej, przez

Jak jednak informują, byłby to szereg wydarzeń - dużych przedsięwzięć - które w unikatowy sposób mają pokazywać kulturę Polski. Do stworzenia programu miasto zamierza zaprosić jastrzębian.

- Istotą jest to, żeby miasto współpracowało z mieszkańcami. To mieszkańcy mają powiedzieć, jakich wydarzeń chcą. My mamy pozyskać narzędzia do ich realizacji - słyszymy w jastrzębskim magistracie.

Ponadto, oprócz wydarzeń przy okazji bycia Europejską Stolicą Kultury, w mieście miałyby być przeprowadzane różnego rodzaju inwestycje. Co do tego też na razie nie ma jeszcze szczegółowych planów. Po cichu mówi się jednak, że mógłby to być chociażby aquapark, na który mieszkańcy Jastrzębia czekają od lat.

W Jastrzębiu przyznają, że choć o bycie ESK miasto ubiegać się będzie indywidualnie, to nie wyklucza późniejszej współpracy z innymi miastami regionu. Dzięki niej one również miałyby się rozwinąć.

A rozwój jest w przypadku Europejskiej Stolicy Kultury jest bardzo istotny. Zarówno ten do momentu bycia stolicą, jak i po tym okresie. Korzyści płynące z bycia ESK mają też płynąć w kierunku mieszkańców i przedsiębiorców. Żeby było to jednak możliwe, miasto musi najpierw zostać wybrane. Do tego droga jest jednak długa. Krótki jest za to czas, w którym Jastrzębie musi rozpocząć starania o tytuł ESK.

Czas na złożenie wniosku do Ministerstwa Kultury - to w nim zostanie podjęta decyzja o przyznaniu tytułu, podejmie je 13-osobowe jury złożone z pracowników resortu i delegatów Unii Europejskiej - upływa 15 sierpnia. Do 15 września z kolei musi być gotowy program, jaki miasto zamierza w ramach bycia Europejską Stolicą Kultury zrealizować.

Na złożenie wniosku zgodę musi dać natomiast Rada Miasta. Już wiadomo, że radni pochylą się nad ustawą zakładająca ubieganie się o tytuł ESK przez Jastrzębie na lutego sesji RM. Obecnie trwają konsultacje uchwały wśród mieszkańców. Jest ona dla nich dostępna w Biuletynie Informacji Publicznej jastrzębskiego magistratu.

Wybór Europejskiej Stolicy Kultury zostanie dokonany do końca 2024 roku. Do końca 2023 roku ma natomiast zostać ogłoszona tzw. "short lista" - krótka lista miast, które przejdą do kolejnego etapu. Spośród 30 ubiegających się obecnie o bycie ESK miast, zostanie na niej kilka.

Jednocześnie, jak zauważają władze Jastrzębia, nawet gdyby miastu nie udało się zostać Europejską Stolicą Kultury i tak zyska ono szansę na rozwój. W ramach ubiegania się o to miano, ma bowiem ono zyskać partnerów, którzy mu go umożliwią.