Uzdrowisko w Jastrzębiu powstało 160 lat temu. 2 czerwca 1861 roku rozpoczęło swoją działalność. Funkcjonowało ponad sto lat

Dokładnie 2 czerwca 1861 roku swoją działalność rozpoczęło jastrzębskie uzdrowisko. Jego funkcjonowanie rozpoczęło się w kilka lat po tym, jak na terenie niewielkiej wsi (obecne Jastrzębie Dolne) odkryto słoną wodę. Co ciekawe, natrafiono na nie, gdy poszukiwano złóż... węgla kamiennego, które w Jastrzębiu odkryto blisko sto lat później.

Odkrycie złóż słonej wody mocno rozczarowało ówczesnego właściciela Emila von Schliebena, który kiedy dowiedział się, że nie pochodzi ona od pokładów soli kamiennej zdecydował się sprzedać majątek. Wieść o przypadkowo odkrytej jodowo-bromowej solance szybko zaczęła się rozchodzić. Tym bardziej, że okoliczni mieszkańcy zauważyli jej pozytywny wpływ na ich zdrowie.

Informacje o leczniczym działaniu jastrzębskich wód dotarły również do mieszkającego we Wrocławiu Feliksa von Königsdorffa. W 1861 roku hrabia wykupił majątek Jastrzębia Dolnego i bazując na solance postanowił w niewielkiej wsi wybudować uzdrowisko.

Początkowo nowo powstałe uzdrowisko działało raczej skromnie. Na jego terenie funkcjonował jedynie pensjonat Szwajcarka, Łaźnie i Pijalnia Wód. To jednak nie przeszkadzało odwiedzającym, którzy dosyć licznie przyjeżdżali skorzystać z leczniczych wód.

- Bardzo miłe miejsce jest ten Jastrzęb, lubo drapieżnego ptaka nosi nazwisko. Grzeczność dla gości jest tu zasadą począwszy od samego właściciela wód hrabiego Königsdorff. Wszędzie wygoda nawet i wykwintność, począwszy od łazienek. […] Wiele też osób lubo już jesień za pasem, przedłużają swój pobyt w Jastrzębiu - opisywano jastrzębskie uzdrowisko na łamach "Gazety Warszawskiej".

- W 1861 roku kurort odwiedziło 108 osób, choć słowo kurort jest trochę na wyrost. Aż trudno uwierzyć, że w tym pierwszym sezonie kuracjusze kąpali się w prowizorycznych łaźniach, a nocowali na kwaterach u miejscowych gospodarzy - przypomina kierownik Galerii Historii Miasta w Jastrzębiu-Zdroju, Marcin Boratyn.

W kolejnych latach uzdrowisko dynamicznie się rozwijało. Wzdłuż Paulastrasse (obecna ulica 1 Maja) - nazwanej na cześć żony właściciela majątku - pojawiały się kolejne prywatne hotele i pensjonaty.

- Sytuacja uległa zmianie, kiedy staraniem właściciela uzdrowiska wybudowano pensjonaty i Nowe Łaźnie z marmurowymi wannami - dodaje Boratyn.

W 1868 roku Feliks von Königsdorff ze względów finansowych zdecydował się sprzedać kurort. Ten za kwotę 25 000 talarów trafił do rąk Spółki Akcyjnej z Wrocławia. Jeszcze później, w 1896 roku jego właścicielem został dr Mikołaj Witczak, który równie mocno przyczynił się do jego rozwoju.

Szczyt rozkwitu uzdrowiska przypadł na okres międzywojenny, gdy za kurort odpowiadało już kolejne pokolenie Witczaków. W latach 30. XX wieku przyjmowano 5-6 tysięcy pacjentów rocznie. Sporo inwestowano, zbudowano m.in. basen otwarty, korty tenisowe, a nawet skocznię narciarską.

Bogata infrastruktura przyciągała nie tylko kuracjuszy, ale i zwykłych ludzi ze Śląska. Do Jastrzębia kursowały wypełnione po brzegi tzw. niedzielne pociągi z Katowic, którymi tłumnie przyjeżdżano na chociażby na zawody sportowe: tenisowe czy kolarskie.

Wybuch wojny i wkroczenie wojsk niemieckich, które stworzyły na terenie uzdrowiska "Miasto matek", pod koniec wojny przekształcone w szpitale dla żołnierzy sprawił, że uzdrowisko zaczęło chylić się ku upadkowi.

W przetrwaniu nie pomogła też powojenna zmiana systemu. Socjalizm stawiał na przemysł ciężki. Dlatego, kiedy w latach 50. poprzedniego stulecia po intensywnych badaniach geologicznych odkryto bogate złoża węgla kamiennego, a następnie uruchomiono pierwsze kopalnie, kurort odszedł w zapomnienie.

Uzdrowisko w Jastrzębiu ostatecznie przestało działać w 1994 roku. Dowodów na jego funkcjonowanie jednak nie brakuje i można je spotkać niemal na każdym kroku. Dość powiedzieć, że do dziś w Jastrzębiu znajduje się eksponat pochodzący z pierwszych lat działania uzdrowiska.

- To marmurowa wanna z łaźni wybudowanych w 1862 roku Waży około 600 kg - mówi kierownik Galerii Historii Miasta w Jastrzębiu-Zdroju, Marcin Boratyn. Jak podkreśla drugiego takiego zabytku w Polsce nie sposób odszukać.